دانستنی های مهدویت-کیسانیه

کیسانیه

  یکی از فرقه‏هایی که در مباحث انحراف در مهدویت از آن یاد شده «کیسانیه» است. در مورد علت نام‏گذاری این فرقه به کیسانیه، اختلاف نظر هست؛ برخی نوشته‏اند: اینان پیروان کیسان مولی امیرالمومنین علیه السلام هستند. کیسان شاگرد محمدبن حنفیه بود، اما از امام حسن و امام حسین‏علیهما السلام و از محمد علوم مختلف - از جمله علم تاویل و باطن و علم آفاق و انفس - آموخت و سپس به امامت محمد قایل شد و برای محمد مراتب و درجاتی دانست که خارج از حد وی بود. (شهرستانی، الملل والنحل، ج 1، ص 147.)برخی نوشته‏اند: کیسانیه پیروان مختار بن ابی عبیده ثقفی هستند؛ زیرا مختار ملقب به کیسان بود، از این رو کیسانیه خوانده شده‏اند. شماری هم نوشته‏اند: فرمانده پلیس (شرطه) مختار، کیسان نام داشت و مکنی به ابوعمران بود. و او در اعمال خود بسیار افراط می‏کرد و محمد را وصی حضرت علی علیه السلام می‏دانست و مختار را نایب او معرفی می‏کرد! او معتقد بود که جبرییل بر مختار وحی می‏آورد: (فرق‏الشیعه‏24 - 23.)عقاید مشترک کیسانیه. تمام فرق کیسانیه، دارای عقایدی مشترک هستند که عبارت است از: اعتقاد به امامت محمدبن حنفیه فرزند علی‏بن ابی‏طالب علیه السلام ، عقیده به مساله بدا، اعتقاد به تناسخ و حلول، اعتقاد به رجعت و اعتقاد به نوعی غلو درحق ایمه علیهم السلام و پیشوایان خویش. غیر از این‏ها هر یک از این فرقه‏ها دارای اعتقادی خاص نیز هستند که ذیل هر فرقه به‏آن اشاره خواهد شد. کیسانیه پس از درگذشت محمدبن حنفیه، به دو شعبه تقسیم شدند: دسته‏ای مرگ محمد را انکار کردند و گفتند: وی نمرده و نمی‏میرد و زنده است؛ اما غایب شده و در کوه رضوی (کوه رضوی) پنهان است تا روزی که به او امر شود و ظهور کند. این دسته، وی را همان امام منتظر می‏دانند؛ از این رو هیچ کس را پس از وی امام نمی‏دانند! گروه دیگر مرگ محمد را باور کرده و پس از وی ابوهاشم عبدالله بن محمد را به امامت برگزیدند و اعتقاد به حلول روح محمد در ابوهاشم پیدا نمودند. مهم‏ترین‏فرق‏کیسانیه عبارت‏است‏از: 1. فرقه‏ای که اعتقاد دارند حضرت علی علیه السلام به امامت محمد فرزند خود تصریح کرده و او را به جانشینی خود انتخاب نموده است. اینان معتقدند: در جنگ جمل امام علی علیه السلام پرچم جنگ را به محمد سپرد؛ (مقالات الاسلامیین، ص 18.) در حالی که برادرانش حسن و حسین‏علیهما السلام نیز در آن جنگ بودند. (اشعری، المقالات والفرق، ص 21.) از این جهت او را جانشین بلافصل حضرت علی علیه السلام می‏دانند. 2. فرقه دوم معتقدند: محمد پس از برادرانش حسن و حسین‏علیهما السلام به امامت رسید؛ زیرا حسین در موقع خروج از مدینه محمد را به عنوان وصی و جانشین خود انتخاب کرد. (الفرق بین الفرق، ص 20 - 19.)3. برخی معتقدند: محمد همان امام مهدی علیه السلام است و هیچ کس از اهل بیت علی علیه السلام نباید با او مخالفت کند. حتی حسن و حسین‏علیهما السلام نیز با اجازه او، صلح و یا جنگ کردند؛ وگرنه هلاک می‏شدند! او زنده است و در کوه رضوی پنهان است و سبب غیبت او از خلق را خدا می‏داند. (ر.ک: الفرق بین الفرق، ص 27. )اینان به نام «کربیه»، پیروان ابوکرب ضریر می‏باشند. 4. برخی دیگر معتقدند: چون محمدبن حنفیه تسلیم عبدالملک بن مروان شد و با او بیعت کرد و نیز با ابن زبیر نیز بیعت کرد، از این رو در کوه رضوی زندانی است و شکنجه می‏بیند. 5. مختاریه، پیروان مختاربن ابی عبیده ثقفی، هستند برخی نوشته‏اند: مختار نخست از خوارج بود؛ سپس از طرفداران زبیر گردید. پس از آن شیعه شد و سپس کیسانی گردید و قایل به امامت محمدبن حنفیه شد. او مردم را به سوی او دعوت کرد و خود را از یاران محمد و از داعیان او شمرد. کلماتی مسجع بر زبان می‏راند و علومی باطل را اظهار می‏کرد و چون محمدبن‏حنفیه ازقضیه وی‏مطلع شد، ازاو بیزاری جست. اما مردم به دو دلیل به او گرویدند: یکی‏آنکه وی‏منتسب‏به محمد ابن‏حنفیه بود و دیگر آنکه به خونخواهی امام‏حسین علیه السلام ، قاتلان‏وی‏رامجازات‏کرد. (الملل والنحل، ج 1، ص 148 - 147.)برخی نوشته‏اند: محمدبن حنفیه، حکومت عراق را به مختار داد تا از قاتلان حسین علیه السلام انتقام بگیرد و او بود که مختار را «کیسان» نامید؛ از این رو کیسانیه را مختاریه هم می‏نامند. (فرق‏الشیعه، ص 26.)6. هاشمیه، پیروان ابوهاشم عبدالله بن محمد حنفیه هستند. اینان مرگ محمدبن حنفیه را باور کردند و پس از وی، به امامت فرزند او ابوهاشم معتقد شده و گفتند: محمد همه اسرار را به ابوهاشم منتقل کرده است. (الملل والنحل، ج 1، ص 151 - 150.)برخی نوشته‏اند: عده‏ای از فرقه‏های غالیان، مانند سپید جامگان خراسان - که پیروان مقنع بودند - و فرق خرمدینیه و خرمیه از کیسانیه پیدا شدند. (فرق الشیعه، 35.)شماری از کیسانیه پس از مرگ محمدبن حنفیه، به امامت علی بن الحسین زین العابدین علیه السلام اعتقاد پیدا نموده و مستبصر شدند. (مقالات الاسلامیین، ص 23.)از آن جمله می‏توان سید اسماعیل حمْیری را نام برد که نخست کیسانی مذهب بود، اما بعدا مستبصر شده و به امام سجاد علیه السلام پیوست.

البته بعضی از مفسرین تاریخ کلمه کیسان را بر مصداقش یک تعبیر می دانند و اسم حقیقی او را چیز دیگری می دانند!

برچسب: فرقه های ضاله . انحراف های دینی . انحرافهای دینی . کیسانیه . شاگرد محمدبن حنیفه . محمد بن حنیفه . کیسان . مختار . کیسان در قیام مختار . ابوکرب ضریر . مختار از خوارج بود . طرفداران زبیر . هاشمیه . هاشمیون . کوه رضویه . عبدالله بن مروان . عبد الله بن مروان . کیسانیان