فقیه متواضع

بسم الله الرحمن الرحیم

امروز توفیق پیدا کردم کتابی را به اتمام برسانم که از جنبه های مختلف قابل بررسی وتحقیق است .شاید مانند این کتاب در حوزه های علمیه هم مکرر نوشته شده است و هم مفصّل اما نکاتی در صدور این کتاب وجود دارد که در نوع خودش کم نظیر است چون بحث مطروحه این کتاب یک بحث تخصصی است به جزئیات آن ورود پیدا نخواهم کرد و فقط یکی ازجنبه های بیرونی واجتماعی آن رادنبال می نمایم.کتاب مورد بحث  تقریرات درس خارج "حجه السلام والمسلمین سید محمد رضا سیستانی"در مبحث حج است که توسط شاگردانش به نگارش در آمده است و تا به حال چند جلد آن به زیور طبع آراسته شده است.  آنچه به قوام وارزش این نوشتار افزوده است شخصیت استادی است که تقریرات درسش نگاشته شده است.

سید محمد رضا سیستانی کیست؟

سیّد محمّدرضا سیستانی فرزند مرجع بزرگ شیعیان حضرت آیت الله العظمی سیستانی (دام ظله)است که در کنار فرزند دیگر آیت الله یعنی سید محمّدباقر سیستانی(حفظه الله) کرسی درس شان در حوزه علمیه نجف از پر بارترین محافل علمی محسوب می گردد واهل فن و کسانی که با مباحث کاربردی حوزه آشنا هستند نیک می دانند که اداره نمودن و بستر سازی یک درس خارج پر بار آن هم در حوزه ای مانند نجف از چه پایه ای از علم و شخصیت علمی خبر می دهد.

آنچه تعجب آگاهان را دو چندان نموده این می باشد که سیّد محمّدرضا سیستانی بازوی پرقدرت پدر در همه امور وشئونات است و موتور محرکه تشکیلات کم طول و عرض اما پر عمق ومحتوای آیت الله سیستانی همین مدرس فرهیخته  وغوّاص عمیق عرصه فقاهت است. آنانکه به ملاقات مرجع شیعیان در نجف رفته اند می دانند و می فهمند که سیّد محمّدرضا چگونه و با چه حساسیتی به اداره امور می پردازد .از صبح پا به پای اعضای دفتر(یا بهتر بگوییم اعضای دفتر پابه پای او) شرو ع به کار می کند و وسواس هاس لازم برای اداره دفتری چون  دفترسید سیستانی(تعبیری که عربها از آیت الله العظمی سیستانی دارند) را از خود بروز می دهد او به خوبی میداند کدام فرد را می بایست در کدام جایگاه پذیرائی نماید و شئونات واحترامات مختلف را با تواضعی عجیب همراه با وقاری ستودنی رقم می زند. راقم این  عبارات خود به دفعات ومکرر نکاتی درس آموز را در رفتار این فقیه متواضع دیده است .اولین جلوه تواضع او این است که وی با دارا بودن وجاهت یک مدرس عالی قدر آن هم در حوزه نجف خودش را به تعبیر بنده "قربانی"  نموده و در جهت حفظ دستگاه مرجعیت شیعه که همانا حفظ تشیّع در آن  نهفته است همچون چشمی بینا بر ورودی درب منزل مرجعیت، امور را رصد می نماید و با تدبیر ومدیریتی مثال زدنی  الگوی مناسب از یک "بیت موفق" را به نمایش گذاشته است بیتی که دریک کوچه تنگ و طول و عرضی کوچک پذیرای  مهمانانی از تمامی اقشار و طبقات است از سردمداران کشورهای مختلف دنیا گرفته تا آن پیرمرد گرفتاری که برای حل مشکلاتش راه خانه سید سیستانی را در پیش گرفته است.او با حوصله ای عجیب در تمام مدتی که بیت  مرجع شیعیان برنامه پذیرش دارد در جلو درب ایستاده است وبرای همگان آغوش می گشاید در ملاقاتها آنگاه که تنظیمات به جهت فرمایشات شیرین پدر ویا سخن مهمانان به درازا می کشد دقت درحرکت دستان سید محمّد رضا شما را به نوع مدیریت او راهنمایی میکند در لحظات حساس شرم و حیای دینی و احترام به مهمان از یک سو و به هم ریختن ساعات ملاقات دیگران از سوی دیگر او را وادار می کند دائما دستان خود را به هم بپیچاند و ناظر فهیم را به این حقیقت رهنمون می سازد که سید محمد رضا در بین امواجی از اخلاق اسلامی و مدیریتی جامع غوطه ور است ومی بیند که او چگونه ماهرانه زمام امور را به دست می گیرد وبا تدبیر مسئله را فیصله می دهد. دریک صبح عید فطر که حقیر مشرف به بیت مرجعیت بودم با چشم خود دیدم که هر که با هر عنوان و مقامی که وارد گردید سید محمد رضا اورا می بوسید وبا ذکردعای او را به دالان رسیدن به اتاق پدر راهنمائی میکرد.دیدن این صحنه ها از یک سوی انسان را به شعف وامیداشت واز سوی دیگر این سوال در ذهن انسان منصف جریان پیدا می کند که این چه توان وانگیزه است که در وجود این مدرس فرهیخته به ودیعه نهاده شده است.

باز نمودن ابعاد مختلف اداره بیت مرجع اعلای شیعیان(مانند پاسخ استفتائات ، صدور قبوض،نمایندگی های سطح جهان - ساخت وسازها-پیگیری سایتها، روزنامه ها، اخبار مختلف جهان،ملاقاتهای حساس و...) نه به صلاح است نه شدنی ولی آنچه واضح و روشن است این می باشد که ستون مستحکم اداره این مجموعه سید محمد رضا سیستانی است که همگان مراتب علم،درایت،تواضع و دور اندیشی اورا می شناسند.

او با مدیریت خاص خود توانسته است بیت مرجع بزرگ شیعه را از "حاشیه های خطرناک" دور نماید ودر جهت آزادشدن پتانسیل مرجعیت در حفط کیان شیعه قدم های موثر وبلند بردارد.این یک واقعیت است که انجام یک پرژه موفق رابطه مستقیم با نیروهای عامل دارد و سید محمد رضا یکی از اصلی ترین عوامل موفقیت بیت وشخص آیت الله سیستانی در اداره امور است.

اگر ابعاد مختلف  سید محمد رضای مدیر را مورد بررسی و شرح کارهای روزانه اورا مورد مداقه و نظر قرار دهیم واز پیچیدگی های موجود در اداره بیتی مانند بیت آیت الله العظمی سیستانی (دام عزه) نیز باخبر باشیم چاره ای نداریم با صادر شدن اثری علمی به این حد از ظرافت و نکته پردازی انگشت به دهان بگیریم و سوال ذهن را به زبان بیاوریم که" با آن همه اشتغالات این بروز علمی چگونه امکان پذیر است."

نوشته استاد مهدی دقیقی برداشت از نگاهی از جنس عمق