آفت دوستی!

دوستى را در یک مثال محسوس، مى‏توان به درختى تشبیه کرد که در زمان نهال بودنش با کمى نسیم و باد به این طرف و آن طرف رفته و نمى‏تواند ثبات خویش را حفظ نماید؛ و هر چه پیش مى‏رود و عمرى از او مى‏گذرد، استحکام درخت در مقابل تند بادها بیش از پیش مى‏گردد.
منتهى مشکل این جاست که بعضى از درختان در اوج زیبایى و رشد، دچار آفت مى‏شوند. البته پس از این مرض، تا مدت زمانى کسى متوجه نمى‏شود، ولى در یک روز طوفانى و نسبتا سخت، کمر درخت شکسته و سرنگون مى‏گردد. آن روز، روز رسوایى درخت است. همه مى‏فهمند که درخت شکسته، ظاهرش فریبنده، ولى باطنش پوک و سست و فاسد بوده است.
آدمى نیز مى‏تواند همچون درختى پر ثمر در جامعه مفید باشد، تا از میوه‏هاى کلامش، از زیبایى اعمالش، و از سایه امنیتش، بر او تکیه اعتماد زنند و همیشه مورد توجه قرار گیرد و مردم و دوستانش در کنار او سفره دل پهن کرده و زیر سایه لطف او، خستگى‏هاى روزگار را به در کنند.
بنابراین، جوانان عزیز که خواستار زندگى شرافتمندانه هستند، باید با دوستان حقیقى خود بیش‏تر مرتبط بوده، ریشه درخت دوستى را محکم‏تر نمایند؛ همچنین از دوستان ظاهرى و افرادى که شایستگى همنشینى را ندارند، دورى گزینند.
خداوند مهربان در آیه 17 سوره نوح مى‏فرماید:
«والله انْبتکمْ من الْارض نباتا»
خداوند براى شما از زمین، نبات و گیاه مى‏رویاند.
شاید بتوان این گونه نتیجه گرفت که ما نیز باید کشتزار دل و قلب و وجودمان را به دست خدا بدهیم، تا او با هنر باغبانى، زیباترین و عالى‏ترین محصول از ایمان و اخلاق را به ثمر برساند. اما افسوس و صد افسوس که به تعبیر قرآن کریم، برخى براى خدا و دینشان همچون کویرى خشک و لم یزرع مى‏مانند:
«ان الْانسان لربه لکنود»
کنود یعنى کویر، خشک، بى‏حاصل و بى‏ثمر.
آرى؛ بعضى براى شیطان از جنگل گلستان زیباترند، ولى براى خدا و دین خدا چنان خشک و خشن مى‏باشند که تحمل لحظه‏اى توقف در نزد آنان را نخواهى داشت.
با توجه به مطالبى که گذشت، مى‏توان نتیجه گرفت بسیارى از کسانى که در دره هولناک دوست بد سقوط کردند، چنان دچار فساد اخلاقى شدند که یا جانشان را در این مسیر باخته و از دست دادند و یا در پشت میله‏هاى زندان، سر ندامت به میله‏هاى حبس کوبیدند.
آرى؛ بى‏توجهى در رفاقت و دوستى‏ها، چنین زمینه‏هایى را براى آدمى فراهم مى‏آورد.
آنان بدون دقت و با عجله، خود را در کوچه پس کوچه‏هاى خیالات خویش سرگردان نموده و براى به دست آوردن توجه دیگران، بدون در نظر گرفتن عواقب خطرناک همنشینى با افراد پست، خود را به آب و آتش زدند.
روزانه ده‏ها نامه و تماس تلفنى که با خطبا و روان شناسان در میان گذاشته مى‏شود، آه و درد ناشى از روابط آلوده بین جوانان را گوشزد نموده و مدام خاطر نشان مى‏سازد که در سخنرانى‏ها، جوانان را از این مساله مهم آگاه نموده و آنان را از عواقب خطرناک سرعت در جاده‏هاى دوستى بر حذر بدارید.
متاسفانه این گروه از جوانان، تنها عامل سقوط خویش را دوست و همنشین خود معرفى مى‏نمایند! البته روشن است که هر کسى در روابط اجتماعى خود دقت نکند و تن به دوستى هر فردى بدهد، به طور قطع دچار مشکلات روحى و روانى زیادى خواهد شد، که گاه قابل درمان و جبران نخواهد بود.
البته این مطلب را نیز باید در نظر داشت که دوستى با افراد ناباب و متاثر شدن از آنان، تنها عامل سقوط نیست، و نمى‏توان همه اشتباه‏ها و مشکلات را چماقى ساخت و بر سر دیگران کوبید، بلکه به تعبیر امام صادق‏علیه السلام:
«صدیق کل امْرء عقْله و عدوه جهْله»
بهترین دوست آدمى؛ بصیرت، عقل، شعور، و احتیاط آدمى است و بدترین دشمن براى او؛ نادانى، بى‏توجهى، و پاى از گلیم دراز کردن، و دل به دریا زدن و بى‏احتیاطى اوست.
آرى؛ مقصر اصلى، شخص آدمى است که در انتخاب همنشین، دقت نکرده و بى‏توجه بوده است.
بعضى از جوانان شکست خورده، با خواندن اشعارى مانند:
من از بیگانگان هرگز ننالم‏
هر آنچه کرد با من آشنا کرد
بى‏دقتى خویش را توجیه کرده و تمامى تقصیر را به دیگران نسبت مى‏دهند؛ در حالى که در تبیین معناى واقعى شعر، منظور از آشنا، هواى نفس خویش است، و این شعر را باید با این نکته تفسیر کرد که: خود کرده را تدبیر نیست.
در زندان‏ها و ندامتگاه‏ها هم، اشعارى مى‏خوانند؛ مانند:
دوستى با هر که کردم خصم مادرزاد شد
آشیان هر جا گزیدم، خانه صیاد شد
آن رفیقى را که با خون جگر پروردمش‏
وقت مردن بر سر دار آمد و جلاد شد
و این گونه وانمود مى‏کنند که:
تمام مشکلات و مصایب و بدبختى‏ها را از دوستان خود به ارث برده‏اند؛ در حالى که، هر کس هر چه مى‏کشد، از خویشتن است. تیرى اگر به عقاب مى‏خورد و او را صید مى‏کند، به واسطه بال و پر خویش است که چنان تند و تیز، هوا را مى‏شکافد و به هدف مى‏رسد و او را سرنگون مى‏سازد. به قول شاعر: از ماست که بر ماست.