زمینه سازان ظهور!

انقلاب حضرت مهدی علیه السلام همچون دیگر انقلاب‏ها، بدون مقدمه و زمینه سازی، به وجود نمی‏آید؛ بلکه در آستانه ظهور، حرکت‏هایی شکل می‏گیرد و زمینه را برای ظهور آن حضرت فراهم می‏آورد.
این سلسله قیام‏ها و انقلاب‏ها - که از سوی حق پویان صورت می‏گیرد - بر اساس آنچه در بعضی از روایات آمده، زمینه را برای حرکت جهانی حضرت مهدی علیه السلام آماده می‏کند. پیشگویی تحقق این نشانه‏ها، به تعبیرهای گوناگونی در روایات آمده که به بعضی از آنها اشاره می‏شود:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‏فرماید:
«گروهی از ناحیه مشرق، قد بر می‏افرازند و زمینه حکومت مهدی علیه السلام را فراهم می‏سازند.»
(کنزالعمال، ج 14، ص 263؛ المعجم الاوسط، الطبرانی، ج 1، ص 94.)

انقلاب حضرت مهدی علیه السلام همچون دیگر انقلاب‏ها، بدون مقدمه و زمینه سازی، به وجود نمی‏آید؛ بلکه در آستانه ظهور، حرکت‏هایی شکل می‏گیرد و زمینه را برای ظهور آن حضرت فراهم می‏آورد.
این سلسله قیام‏ها و انقلاب‏ها - که از سوی حق پویان صورت می‏گیرد - بر اساس آنچه در بعضی از روایات آمده، زمینه را برای حرکت جهانی حضرت مهدی علیه السلام آماده می‏کند. پیشگویی تحقق این نشانه‏ها، به تعبیرهای گوناگونی در روایات آمده که به بعضی از آنها اشاره می‏شود:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‏فرماید:
«گروهی از ناحیه مشرق، قد بر می‏افرازند و زمینه حکومت مهدی علیه السلام را فراهم می‏سازند.»
(کنزالعمال، ج 14، ص 263؛ المعجم الاوسط، الطبرانی، ج 1، ص 94.)
در روایتی دیگر می‏فرماید:
«تجی‏ء الرایات السود منْ قبل المشْرق کان قلوبهمْ زبر الحدیْد فمنْ سمع بهمْ فلْیاتهمْ فبایعهمْ و لوْ حبْوا علی الثلْج»
(کشف الغمه، ج 2، ص 473؛ بحارالانوار، ج 51، ص 84.)
(افرادی با بیرق‏های سیاه از ناحیه مشرق می‏آیند که دل‏های آنان مانند قطعه‏های فولاد، محکم است. پس هر کس قیام آنان را شنید، برای بیعت به سوی آنان بشتابد؛ هر چند لازم باشد با سینه بر روی برف برود.»
امام باقر علیه السلام می‏فرماید:
«کانی بقوْم قدْ خرجوا بالمشْرق یطْلبون الحق فلا یعْطوْنه ثم یطْلبون فلا یعطونه فاذا راوْا ذلک وضعوا سیوفهمْ علی عواتقهمْ فیعْطوْن ما سالوه فلا یقْبلونه حتی یقوموا و لا یدْفعونها الا الی صاحبکمْ قتْلاهمْ شهداء اما انی لوْ ادْرکْت ذلک لاسْتبْقیْت نفْسی لصاحب هذا الامْر»
(الغیبه، ص 273؛ ح 50.)
(گویی قومی را می‏بینم که از شرق در طلب حق قیام کرده‏اند؛ ولی بدانان نمی‏دهند و باز مطالبه می‏کنند، اما بدان‏ها نمی‏دهند. پس چون چنین می‏بینند، شمشیرهای خود را بر دوش می‏گیرند. در آن هنگام آنچه را می‏خواهند به آنان می‏دهند؛ ولی نمی‏پذیرند تا اینکه پیروز می‏شوند و آن را جز به صاحب الامر علیه السلام تسلیم نمی‏کنند. کشتگان آنان شهیدند. اگر من آنان را درک کنم، جانم را برای صاحب الامر می‏گذارم.»
(بحارالانوار، ج 52، ص 243.)
در این روایات به روشنی از برپایی قیام‏ها و انقلاب‏هایی در آستانه ظهور حضرت مهدی علیه السلام خبر داده شده است. افزون بر اینها، روایات فراوان دیگری نیز بر این نکته اتفاق دارند که پیش از ظهور حضرت مهدی علیه السلام، حکومتی به رهبری یکی از صالحان - که گمان می‏رود از فرزندان، پیامبر هم باشد - در ناحیه مشرق تشکیل می‏گردد و زمینه ظهور را مهیا می‏سازد.
این حکومت، تا ظاهر شدن مهدی علیه السلام و تسلیم آن به حضرت ایشان، ادامه می‏یابد. بر همین اساس، برخی تشکیل دولت شیعی مذهب صفویه را - که پس از قرن‏ها استیلای حاکمان مستبد و متعصب عامی مذهب، روی کار آمد - همان دولتی دانسته‏اند که در روایات از جمله زمینه سازان حکومت مهدی علیه السلام به شمار آمده است. در زمان ما نیز، برخی با استناد به ویژگی‏هایی که در روایات آمده، انقلاب اسلامی ایران را - که در سال 1357 ه. ش به رهبری امام خمینی رحمه الله به پیروزی رسید - همان دولتی دانسته‏اند که زمینه را برای ظهور و قیام مهدی علیه السلام آماده می‏کند و ان شاء الله تا ظهور آن حضرت ادامه می‏یابد.
(مجموعه مقالات و گفتارها در پیرامون حضرت مهدی علیه السلام، ص 207.)
بر اساس این دیدگاه بسیاری از نشانه‏ها که در روایات آمده بر انقلاب اسلامی ایران تطبیق می‏کند؛ به ویژه در برخی روایات به رهبری قیام که سیدی از اولاد پیغمبر است و از قم قیام می‏کند و یاران او، بدون ترس و واهمه در برابر طاغوت پایدارند» اشاره شده است که همگی آنها به انقلاب اسلامی صدق می‏کند.
در هر صورت، گرچه قراین فراوانی این احتمال را قوت می‏بخشد؛ ولی دلیل قطعی و صحیحی در دست نیست که ثابت کند منظور از حکومت زمینه ساز - که ایمه علیهم السلام از آن خبر داده‏اند - انقلاب اسلامی، به رهبری امام خمینی رحمه الله است.
البته این، نخستین باری نیست که علمای شیعه، چنین احتمالی را مطرح ساخته‏اند. پیش از این نیز، هرگاه حرکت و انقلابی از ناحیه شرق - به ویژه منطقه خراسان صورت می‏گرفت - این احتمال قوت می‏گرفت.
البته هیچ یک از آن حرکت‏ها به اندازه انقلاب اسلامی، زمینه ساز انقلاب مهدی علیه السلام نبوده‏اند؛ بلکه اصلا مقایسه آنها با انقلاب اسلامی باطل است. از این رو احتمال اینکه مراد از «دولت زمینه‏ساز» از جمله انقلاب اسلامی ایران باشد و تا ظهور حضرت مهدی علیه السلام تداوم یابد، بسیار است. در هر حال با توجه به روایات بسیاری که در این بخش رسیده، در دوره غیبت و در آستانه ظهور مهدی علیه السلام، دولت‏هایی به حمایت از حق روی کار می‏آیند و انقلاب‏هایی به حمایت از آن شکل می‏گیرند و زمینه را برای ظهور آن حضرت فراهم می‏سازند و این از نشانه‏های ظهور است.
(جمعی از نویسندگان، چشم به راه مهدی علیه السلام، ص 303 - 306.)
آنچه ذکر شد زمینه سازی و زمینه سازان به طور خاص بود؛ ولی از روایات استفاده می‏شود علاوه بر موارد فوق، تمامی منتظران به نوعی زمینه ساز ظهور محسوب می‏شوند.