فحش و ناسزا در اسلام
سه شنبه, ۱۰ مرداد ۱۳۹۱، ۰۷:۰۶ ق.ظ
فحش و ناسزا در اسلام.
مقوله مهمی را که بشریت به آن دچار است و مسأله مهمی که جامعه بشری را تهدید میکند؛ افراط و تفریط است؛ زیاده روی در هر موردی پسندیده نیست؛ همچنین کندروی. در اسلام نیز قاعده از این قرار است؛ یعنی هم افراط و هم تفریط؛ هر دو نکوهش شده اند. اما بحث اصلی بعد از این مقدمه بر سر مسأله فحش و سب است.
آنچه در افکار عموم مسلمانان و ... وجود دارد و مورد نکوهش بودن ناسزاست. و این موارد همه به آثار تربیتی والدین اشاره دارد؛ والدینی که تاکید دارند فرزندشان؛ انسانی خوشزبان باشد.
خوشرویی و خوشزبانی خوب است اما نه در هر حالتی. مثل این مورد مانند خندیدن است- خندیدن خوب است ولی نه در ختم عزیزانتان، خنده شما در اینجا باعث بی احترامی شما به دیگران است....
اما خوشزبانی در چه مواردی نکوهش شده است؟ و در چه مواردی پسندیده و یا حداقل ناپسند نیست؟ چه موقع فحش سزاست؟ در این موارد عقل و سخن بزرگان تأثیری ندارد، اهمیتی ندارد؛ مثلا اگر عالم بزرگواری بگوید به نظر من کذاست... اشتباه است چرا که ما از او حرف نمی شویم، ما سخنان اهل بیت و خداوند را پذیراییم. در هر موردی سخن اهل بیت ارجعیت دارد، اصلا ما عالمان دینی را پاس می داریم و سخنشان برای ما اهمیت دارد چرا که قائل هستیم آنان فقیه اند یعنی تفکر کننده در سخنان اهل بیت و خدا اند. آنان سخن اهل بیت را به قدر فهم فهمیده و آن را به ما می فهمانند. حال ببینیم اهل بیت در این مورد چه جایگاهی را اخذ کرده اند؟ ...
در برخی موارد اهل بیت توصیه بر برائت و رویبرگردانی از مسأله را می کنند این درجه ای از ترد دشمنان از جانب اهل بیت علیهم السلام است:
قال الرضا علیه السلام: « کمال الدین ولایتنا و البرائة من عدونا »1 امام رضا علیه السلام می فرمایند : کمال دین ولایت ما و برائت و رویبرگردانی از دشمنان ماست.
در جای دیگر کار سخت تر می شود و حلفه ریزبینی تنگ تر؛ تا انجا که لعن را واجب می کنند:
قال رسول الله صل الله علیه و آله وسلم: « من ثائم ان یلعن من یلعنه الله فعلیه لعنة الله » 2 پیامبر گرامی اسلام فرمودند: کسی که احساس گناه کند از لعن کسی که خداوند او را لعن کرده است؛ پس لعنت خدا بر او باد.
در جای دیگر کار به جایی رسیده است که سب و فحش و ناسزا مصداق می طلبد :
قال الصادق علیه السلام :« نحن معاشر بنی هاشم، نأمر ضغارنا و کبارنا، بسبهما و البرائة منهما » 3 ما بنی هاشم، کودکانمان و بزرگانمان را امر به سب و فحش به آن دو می کنیم؛ (منظور عمر و ابوبکر است)
این ها بیانگر آن است که فحش و ناسزا هر چند مسئله ای پسندیده نیستند، ولی مسأله ترد شده و حرامی نمی باشد؛ این سب و لعن با دایره محدودی جایز است ...
مسأله سب و ناسزا، در روایات متواتر به آن اشاره شده است، از قبیل:
عـَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و اله : إِذَا رَأَیْتُمْ أَهْلَ الرَّیْبِ وَ الْبِدَعِ مِنْ بـَعْدِى فَأَظْهِرُوا الْبَرَاءَةَ مِنْهُمْ وَ أَکْثِرُوا مِنْ سَبِّهِمْ وَ الْقَوْلَ فِیهِمْ وَ الْوَقِیعَةَ وَ بَاهِتُوهُمْ کـَیـْلَا یـَطـْمـَعـُوا فـِى الْفـَسـَادِ فـِى الْإِسْلَامِ وَ یَحْذَرَهُمُ النَّاسُ وَ لَا یَتَعَلَّمُوا مِنْ بِدَعِهِمْ یَکْتُبِ اللَّهُ لَکُمْ بِذَلِکَ الْحَسَنَاتِ وَ یَرْفَعْ لَکُمْ بِهِ الدَّرَجَاتِ فِى الْآخِرَةِ 4 .
از امام صادق علیه السلام منقول است که ایشان از پیامبر فرمودند: اگر بعد از من دیدید، اهل ریب و بدعت را، پس برائتتان را از آنها ظاهر کنید ( وجوب تبری ) و بسیار سب کنید آنان را؛ ...
مسأله سب و ناسزا به این احادیث تمام نمی شود، قرآن کریم به آن اشاره دارد و می فرمایند: « لاَّ یُحِبُّ اللّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوَءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَن ظُلِمَ وَکَانَ اللّهُ سَمِیعًا عَلِیمًا 5 » ¬(دوست ندارد خداوند بلند کردن صدا را به گناه – و فحش – از قول شما بجز کسانی که ظلم دیده اند و خدا شنونده داناست)
در معنا و تفسیر این آیه هر چند اختلافاتی وجود دارد؛ با این وجود در تفاسیر بزرگ به معنی ما خط تائید کشیده شده است 6 . در ذیل این آیه شریف؛ در کتاب ارزشمند مجمع البیان، شیخ طبرسی رحمة الله علیه چنین می نگارد که: خداوند دوست ندارد کسی که در مقام انتقام جویی ناسزا و دشنام بگوید مگر آن که مورد ظلم واقع شده است ...7 .
جولان دادن در این قضیه آنچنان سخت و دارای ویژگی خاصی است که امام صادق می فرمایند: من یقتل من سب الامام کما یقتل سب النبی » .
مسأله سب و لعن از نظر بزرگان و عالمان تشیع گذشته است، که رجوع به آنان توصیه می شود.
--------------------
1. بحارالانوار ج27 ص 58 ح 19/1
2. رجال کشی ج2 ص811 رقم 1012
3. همان ص135 – بحارالانوار ج47 ص323 ح17 – معجم الرجال الحدیث ج15 ص129
4. کافی ج2ص375 – بحارالانوار ج71ص202 روایت از روایات صحیح است و به صحیحه داود بن سرحان معروف است؛ مجلسی دوم رحمة الله علیه در مورد کلمه اهل بدع می نگارد که؛ ... منظور از آنان علمای اهل خلاف است... (بحارلانوار ج71ص202 تحت حدیث)
5. سوره نساء (آیه) 148
6. مرحوم قمی در تفسیر شریفشان این معنا را برداشت نکرده اند؛ هر چند در آیات دیگر احادیثی بر تأیید این معنا آورده اند؛ لیکن مرحوم طبرسی در ذیل این آیه حدیثی نقل کرده اند که در گوشه ای از این حدیث آمده است: ... قول و ایذاء ... که تایید بر معنای ماست؛ همچنین در تفسیر شریف منهاج الصادقین مرحوم ملا فتح الله کاشانی آمده است که: حضرت امیرالمومنین در تفسیر این آیه چنین فرمودند: رد الحجرة من حیث اتاک، فان الشّر لا یرفعه الّا الشّر . (منهاج الصادقین ص222) همچنین در مجمع البیان، مرحوم طبرسی حدیثی را نقل می کنند که در بالا ذکر شد؛ که سندش ( ج4-3 ص131) می باشد. در ضمن پهلوان تفسیر (تعبیر آیت الله العظمی وحید می باشد از:) زمخشری، صاحب کشاف؛ در ترجمه آیه فوق چنین می نویسد: السوء هو ان یبدا بالشتمیه فیرد علی الشاتم « و لمن انتصر بعد الظلم ( شوری: آیه 41) » (تفسیر کشاف ج2 ص170)
7. مجمع البیان: ج 3 - 4 ص131
مقوله مهمی را که بشریت به آن دچار است و مسأله مهمی که جامعه بشری را تهدید میکند؛ افراط و تفریط است؛ زیاده روی در هر موردی پسندیده نیست؛ همچنین کندروی. در اسلام نیز قاعده از این قرار است؛ یعنی هم افراط و هم تفریط؛ هر دو نکوهش شده اند. اما بحث اصلی بعد از این مقدمه بر سر مسأله فحش و سب است.
آنچه در افکار عموم مسلمانان و ... وجود دارد و مورد نکوهش بودن ناسزاست. و این موارد همه به آثار تربیتی والدین اشاره دارد؛ والدینی که تاکید دارند فرزندشان؛ انسانی خوشزبان باشد.
خوشرویی و خوشزبانی خوب است اما نه در هر حالتی. مثل این مورد مانند خندیدن است- خندیدن خوب است ولی نه در ختم عزیزانتان، خنده شما در اینجا باعث بی احترامی شما به دیگران است....
اما خوشزبانی در چه مواردی نکوهش شده است؟ و در چه مواردی پسندیده و یا حداقل ناپسند نیست؟ چه موقع فحش سزاست؟ در این موارد عقل و سخن بزرگان تأثیری ندارد، اهمیتی ندارد؛ مثلا اگر عالم بزرگواری بگوید به نظر من کذاست... اشتباه است چرا که ما از او حرف نمی شویم، ما سخنان اهل بیت و خداوند را پذیراییم. در هر موردی سخن اهل بیت ارجعیت دارد، اصلا ما عالمان دینی را پاس می داریم و سخنشان برای ما اهمیت دارد چرا که قائل هستیم آنان فقیه اند یعنی تفکر کننده در سخنان اهل بیت و خدا اند. آنان سخن اهل بیت را به قدر فهم فهمیده و آن را به ما می فهمانند. حال ببینیم اهل بیت در این مورد چه جایگاهی را اخذ کرده اند؟ ...
در برخی موارد اهل بیت توصیه بر برائت و رویبرگردانی از مسأله را می کنند این درجه ای از ترد دشمنان از جانب اهل بیت علیهم السلام است:
قال الرضا علیه السلام: « کمال الدین ولایتنا و البرائة من عدونا »1 امام رضا علیه السلام می فرمایند : کمال دین ولایت ما و برائت و رویبرگردانی از دشمنان ماست.
در جای دیگر کار سخت تر می شود و حلفه ریزبینی تنگ تر؛ تا انجا که لعن را واجب می کنند:
قال رسول الله صل الله علیه و آله وسلم: « من ثائم ان یلعن من یلعنه الله فعلیه لعنة الله » 2 پیامبر گرامی اسلام فرمودند: کسی که احساس گناه کند از لعن کسی که خداوند او را لعن کرده است؛ پس لعنت خدا بر او باد.
در جای دیگر کار به جایی رسیده است که سب و فحش و ناسزا مصداق می طلبد :
قال الصادق علیه السلام :« نحن معاشر بنی هاشم، نأمر ضغارنا و کبارنا، بسبهما و البرائة منهما » 3 ما بنی هاشم، کودکانمان و بزرگانمان را امر به سب و فحش به آن دو می کنیم؛ (منظور عمر و ابوبکر است)
این ها بیانگر آن است که فحش و ناسزا هر چند مسئله ای پسندیده نیستند، ولی مسأله ترد شده و حرامی نمی باشد؛ این سب و لعن با دایره محدودی جایز است ...
مسأله سب و ناسزا، در روایات متواتر به آن اشاره شده است، از قبیل:
عـَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و اله : إِذَا رَأَیْتُمْ أَهْلَ الرَّیْبِ وَ الْبِدَعِ مِنْ بـَعْدِى فَأَظْهِرُوا الْبَرَاءَةَ مِنْهُمْ وَ أَکْثِرُوا مِنْ سَبِّهِمْ وَ الْقَوْلَ فِیهِمْ وَ الْوَقِیعَةَ وَ بَاهِتُوهُمْ کـَیـْلَا یـَطـْمـَعـُوا فـِى الْفـَسـَادِ فـِى الْإِسْلَامِ وَ یَحْذَرَهُمُ النَّاسُ وَ لَا یَتَعَلَّمُوا مِنْ بِدَعِهِمْ یَکْتُبِ اللَّهُ لَکُمْ بِذَلِکَ الْحَسَنَاتِ وَ یَرْفَعْ لَکُمْ بِهِ الدَّرَجَاتِ فِى الْآخِرَةِ 4 .
از امام صادق علیه السلام منقول است که ایشان از پیامبر فرمودند: اگر بعد از من دیدید، اهل ریب و بدعت را، پس برائتتان را از آنها ظاهر کنید ( وجوب تبری ) و بسیار سب کنید آنان را؛ ...
مسأله سب و ناسزا به این احادیث تمام نمی شود، قرآن کریم به آن اشاره دارد و می فرمایند: « لاَّ یُحِبُّ اللّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوَءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَن ظُلِمَ وَکَانَ اللّهُ سَمِیعًا عَلِیمًا 5 » ¬(دوست ندارد خداوند بلند کردن صدا را به گناه – و فحش – از قول شما بجز کسانی که ظلم دیده اند و خدا شنونده داناست)
در معنا و تفسیر این آیه هر چند اختلافاتی وجود دارد؛ با این وجود در تفاسیر بزرگ به معنی ما خط تائید کشیده شده است 6 . در ذیل این آیه شریف؛ در کتاب ارزشمند مجمع البیان، شیخ طبرسی رحمة الله علیه چنین می نگارد که: خداوند دوست ندارد کسی که در مقام انتقام جویی ناسزا و دشنام بگوید مگر آن که مورد ظلم واقع شده است ...7 .
جولان دادن در این قضیه آنچنان سخت و دارای ویژگی خاصی است که امام صادق می فرمایند: من یقتل من سب الامام کما یقتل سب النبی » .
مسأله سب و لعن از نظر بزرگان و عالمان تشیع گذشته است، که رجوع به آنان توصیه می شود.
--------------------
1. بحارالانوار ج27 ص 58 ح 19/1
2. رجال کشی ج2 ص811 رقم 1012
3. همان ص135 – بحارالانوار ج47 ص323 ح17 – معجم الرجال الحدیث ج15 ص129
4. کافی ج2ص375 – بحارالانوار ج71ص202 روایت از روایات صحیح است و به صحیحه داود بن سرحان معروف است؛ مجلسی دوم رحمة الله علیه در مورد کلمه اهل بدع می نگارد که؛ ... منظور از آنان علمای اهل خلاف است... (بحارلانوار ج71ص202 تحت حدیث)
5. سوره نساء (آیه) 148
6. مرحوم قمی در تفسیر شریفشان این معنا را برداشت نکرده اند؛ هر چند در آیات دیگر احادیثی بر تأیید این معنا آورده اند؛ لیکن مرحوم طبرسی در ذیل این آیه حدیثی نقل کرده اند که در گوشه ای از این حدیث آمده است: ... قول و ایذاء ... که تایید بر معنای ماست؛ همچنین در تفسیر شریف منهاج الصادقین مرحوم ملا فتح الله کاشانی آمده است که: حضرت امیرالمومنین در تفسیر این آیه چنین فرمودند: رد الحجرة من حیث اتاک، فان الشّر لا یرفعه الّا الشّر . (منهاج الصادقین ص222) همچنین در مجمع البیان، مرحوم طبرسی حدیثی را نقل می کنند که در بالا ذکر شد؛ که سندش ( ج4-3 ص131) می باشد. در ضمن پهلوان تفسیر (تعبیر آیت الله العظمی وحید می باشد از:) زمخشری، صاحب کشاف؛ در ترجمه آیه فوق چنین می نویسد: السوء هو ان یبدا بالشتمیه فیرد علی الشاتم « و لمن انتصر بعد الظلم ( شوری: آیه 41) » (تفسیر کشاف ج2 ص170)
7. مجمع البیان: ج 3 - 4 ص131
با آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما در این ماه عزیز
با مطلبی با عنوان : لعنت به این استکبار جهانی!!! در خدمت شما هستم
منتظر حضور پر مهر شما
التماس دعا
یا علی