کسانی که قبل از سن تکلیف می میرند به بهشت می روند یا جهنم؟
کسانی که قبل از سن تکلیف می میرند به بهشت می روند یا جهنم؟
در هر دو صورت با عدالت خدا سازگار نیست، چرا که قبل از آزمایش ورود به بهشت صحیح نیست و رفتن به جهنم هم با پاکی و بی گناهی آنان منافات دارد.
به این سوال از چند جهت می توان پاسخ داد
چند حدیث:
1. در کتاب من لا یحضره الفقیه ج ۳ ص ۴۹۰ چندین حدیث در این باره بیان شده است که با ذکر شماره احادیث بعضی از آنها را ذکز می کنیم: حدیث شماره ۴۷۳۲ درباره فرزند مومنین می نویسد:
و عبید اللَّه حلبى گوید: امام صادق علیه السّلام: فرمود: خداوند تبارک و تعالى ابراهیم و ساره زوجهاش را سرپرست اطفال متوفّاى مؤمنین فرموده و در بهشت درختى است که داراى پستانهائى همانند پستان گاو و آن درخت در کاخى است که از درّ ساخته شده، و چون روز رستاخیز شود آن کودکان را لباس نو بپوشانند و معطّرشان سازند و بپدر و مادرشان بازگردانند، و اینان فرمانروایان بهشتند و با پدرانشان میباشند و این است معنى گفتار خداوند عزّ و جلّ که فرموده: «وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ[طور/۲۱] و آن کسان که ایمان آورده اند و فرزندانشان پیروى آنان را در اعتقاد و عمل نموده اند آن فرزندان را بآنان ملحق خواهیم گردانید»
2. ۴۷۴۰ ح - عبد اللَّه بن سنان گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم حکم اولاد مشرکین که پیش از بلوغ بمیرند چیست؟ فرمود: حکمشان حکم کفّار است غسل و کفن و نماز نمى خواهند و خداوند خود بهتر میداند که آنان چه کرده اند، اکنون حکم کفّار را در تجهیز دارند. (در این روایت امام حکم دنیوی آنها را بیان کرده و حکم آخرت را بیان نکرده اند)
3. فرمود: آتشى براى ایشان برافروزند و گویند که بآن درآئید، پس اگر اطاعت کردند و بآتش درشدند، آن بر ایشان سرد و سلامت گردد، و چنانچه امتناع ورزیدند خداوند عزّ و جلّ آنان را گوید: چنین است اینک من شما را فرمان دادم و شما نافرمانى نمودید، پس أمر کند آنان را بسوى دوزخ برند. (۴۷۴۱ ح)
4. زرارة گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود: چون روز رستاخیز آید خداوند بر هفت گروه حجّت آورد: ۱- کودکان که پیش از بلوغ از دنیا رفته اند. ۲- کسانى که در زمان فترت یعنى میان دو رسول بوده و از دنیا رفته اند. ۳- پیران سالخورده که پیغمبر را درک کرده ولى عقل خود را از دست داده بوده اند ۴- بیخردان یا عقب افتادگان روانى. ۵- دیوانگان که داراى عقل نبوده اند. ۶- کران که حسّ شنوائى نداشته اند. ۷- گنگها و لالهاى مادر زاد، هر کدام از این طوائف با خداوند عزّ و جلّ احتجاج نماید، فرمود: آنگاه خداوند عزّ و جلّ فرستادهاى بسوى آنان گسیل دارد و آتشى براى امتحان ایشان برافروزد پس بآنان فرمان دهد و گوید: پروردگار شما امر فرموده که خود را در این آتش افکنید، پس هر کس در آتش جست آن آتش بر وى سرد و سلامت شود، و هر کس نافرمانى نمود بسوى آتش دوزخ رهسپارش کنند. (۴۷۴۲ ح)
5. امام صادق (ع) فرمودند: «هرگاه کودکی از مؤمنان از دنیا رفت، منادی در ملکوت آسمان و زمین ندا می دهد که فلانی فرزند فلانی از دنیا رفته است، اگر پدر یا مادر یا یکی از بستگان مؤمن او از دنیا رفته باشد کودک را به نزد او می برند تا از او پرستاری کند و اگر کسی یافت نشد، او را به حضرت فاطمه (س) می سپارند و آن حضرت، تا زمانی که یکی از پدر یا مادر یا نزدیکانش به او ملحق شوند، از کودک نگهداری می کنند و بعد کودک را به آن فرد تحویل می دهند.» (بحارالأنوار ج5 ص293)
6. از پیامبر بزرگ اسلام (ص) نقل شده است که فرمودند: «کودکان مؤمنان در روز قیامت آن گاه که زمان حسابرسی خلایق می رسد حاضر می شوند. خدای تعالی به جبرئیل می فرماید: اینان را به بهشت وارد کن؛ کودکان بر دروازه های بهشت می ایستند و از پدران و مادران خود سؤال می کنند. نگهبان بهشت به آنان می گوید: آنان مثل شما نیستند و گناهان و خطاهایی دارند که باید از آن بازخواست شوند. کودکان صدای خود را با گریه بلند می کنند؛ پس خدای تعالی می فرماید: ای جبرئیل این چه صدای گریه و زاری است که بلند شده است؟ جبرئیل عرض می کند: خدایا! تو خود از من داناتری، اینان کودکان مؤمنان هستند و می گویند ما وارد بهشت نخواهیم شد تا زمانی که پدران و مادران ما وارد بهشت شوند. پس خدای تعالی می فرماید: ای جبرئیل در میان جمع وارد شو و دست پدران و مادران آنان را بگیر و همراه کودکان – به خاطر رحمتی که دارم - وارد بهشت کن.»(بحارالأنوار ج79 ص123)
7. از رسول گرامی اسلام (ص) نیز نقل شده است: «کودکان امت محمد (ص) در روز قیامت در زیر عرش در کنار حوض های بهشتی جمع می شوند، خداوند از حال آنان مطلع می شود می فرماید: چه شده است که سرهایتان را به سوی من بلند کرده اید؟ می گویند ای پروردگار ما! پدران و مادران ما در عطش گرفتارند و آن گاه ما در کنار حوض های بهشتی هستیم. پس به آنان وحی می شود: وارد صفوف قیامت شوید و پدران و مادران خود را سیراب کنید.» (مستدرک الوسائل ج2 ص401)
با این اوصاف و آیه شریفه : «وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ :طور/۲۱» اولاد مومنین تکلیفشان روشن است، حتی در آموزه های دینی اطفال شفیع والدین خود می شوند... از همین مساله می توان به جایگاه رفیع برخی اطفال در بهشت اشاره کرد و بر ادعای عده ای که می گویند: جایگاه کودکان در بهشت پستی است، خط بطلان کشید.
اما آیا کودکان باید به بهشت بروند یا جهنم؟
بهشت و جهنم خود بحثی است مفصل، اما جهنم محل عقوبت و مجازات است و بهشت محلی است که ئواب و اجر داده خواهد شد؛ هرچند در اعتقاد شیعه جایگاهی بین ثواب و مجازات وجود دارد. با این تعریف، کودکان چون تکلیفی برعهده آنان نیست، گناهی برای آنان ثبت نمیشود، در نتیجه عقوبت و مجازات نمیشوند. حال اگر از خانوادهای مسلمان باشند، به دنبال پدر و مادر و خویشان به بهشت خواهند رفت و این به نظر برای چشم روشنی پدر و مادر است. اگر وابسته به کفار و ظالمان باشند، مسلّم است که عذاب نخواهند شد. برخی گفتهاند در جایی بین بهشت و دوزخ هستند . شاید مشمول عفو و رحمت الهی شده و داخل بهشت شوند. در بعضی از روایات هم اشاره شده است که کودکان مؤمنان به بهشت میروند و کودکان کفار و مشرکان، آزمایش میشوند . در این امتحان، سرنوشت آن ها مشخص میشود که بهشتی هستند یا جهنمی. به این صورت که آتشی بسیار سوزنده و وحشتآفرین میافروزند، سپس به کودکان دستور میدهند وارد آتش شوند. کسانی که اطاعت کنند ،آتش بر آن ها سرد و سالم میشود . اهل بهشت و سعادتمند میگردند اما کسانی که تمرّد و نافرمانی کنند، بدبخت و اهل جهنم میگردند.
همچنین از اعتقادات شیعه این میباشد که در بهشت و جهنم، هنوز ترقی به قرب رب امکان پذیر است، چرا که عده ای از جهنم به بهشت می روند و از رده های پایینی به بالاتر.
در انتها باید اشاره داشت که: رحمت خداوند به اندازه علمش، علم او به اندازه قدرتش، قدرت او به اندازه حکمتش و حکمت او به اندازه عدالت اوست.... پس خداوند متعال در قبال کودکان فوت شده قبل از بلوغ هر حکمی بدهد، مطابق با رحمت و علم و قدرت و حکمت و عدالت اوست.
