احمد بن هلال عبرتائی

احمد بن هلال، اهل روستای بزرگی از منطقه «نهروان» بود که میان واسط و بغداد قرار دارد.
گفته شده است:
وی از یاران حضرت هادی علیه السلام یا عسکری علیه السلام بود. به غلو مشهور و مورد لعن و نفرین ابدی است. نخست از افراد مورد اطمینان حضرت عسکری علیه السلام و از اصحاب خاص و روایت کننده از امامان معصوم علیهم السلام بود. 54 مرتبه به زیارت خانه خدا رفت که بیست مرتبه آن با پای پیاده بود. اما دچار انحراف و ارتجاع شد؛ به گونه‏ای که حضرت عسکری علیه السلام او را بسیار نکوهش کرد و در موردش فرمود:
«از این صوفی ریا کار و بازیگر پروا کنید.»
(محمد بن عمر کشی، رجال کشی، ص 535.)
برخی نیز این جمله را در نکوهش او، از جانب حضرت مهدی علیه السلام دانسته‏اند که در هر حال نشانگر پلیدی و گمراهی این مرد است. او تا زمان نیابت جناب محمد بن عثمان زیست و با سماجت بسیار، سفارت آن جناب را انکار کرد.
توقیع مبارکی از جانب حضرت مهدی علیه السلام در مورد لعن و نفرین بر او و لزوم اظهار بیزاری از کارهایش صدور یافته است.
(ر.ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبه، ص 353.)
بیشتر کتاب‏های رجالی، او را ملقب به «عبرْتایی» می‏دانند.
(رجال ابن داوود؛ ص 425؛ رجال طوسی، ص 384؛ رجال علامه، ص 202.)
شیخ طوسی رحمه الله در «کتاب الغیبه» وی را «کرخی» نامگذاری کرده و «بغدادی» نیز درباره او گفته شده است.
(نجاشی، رجال، ح 1، ص 218؛ کتاب الغیبه، ص 399، ح 374.)
از تاریخ فهمیده می‏شود که احمد بن هلال تا آخر سفارت و نیابت نایب نخست منحرف نشده بود؛ لکن به مجرد وفات عثمان بن سعید در نایب دوم شک کرد و نیابت او را نپذیرفت!
(سید محمد صدر، تاریخ الغیبه الصغری، ص 502.)
شیعیان هم پس از عزل، او را ملعون دانسته و از وی دوری جستند.
پس از مرگ وی توقیعی از طرف ولی عصر علیه السلام به دست حسین بن روح به شرح ذیل صادر شد:
«خداوند از فرزند هلال نگذرد که بدون اجازه و رضایت ما، در کار ما مداخله و تنها به میل خود عمل می‏کرد تا آنکه پروردگار، با نفرین ما زندگی‏اش را به انجام رساند. ما در زمان حیاتش نیز انحرافش را به خواص شیعیان خود اعلام کردیم.
این را به هر کس که درباره او می‏پرسد، برسانید. هیچ یک از شیعیان ما معذور نیست در آنچه افراد مورد اعتماد از ما نقل می‏کنند، تردید کند؛ زیرا می‏دانند ما اسرار خود را با آنان می‏گوییم.»
آن حضرت در توقیعی دیگر فرمود:
«ابن هلال ایمان خود را پایدار نداشت و با آنکه مدت طولانی خدمت کرد، به دست خود ایمانش را به کفر دگرگون ساخت و خدا نیز او را کیفر داد.»
(ر.ک: رجال الکشی، ص‏535؛ کتاب الغیبه، ص 353.)